Hoe deal jij met drugs? Deze vraag stond centraal in de gelijknamige documentaire waarin Juul en Morris, allebei ex-gebruikers uit deze gemeente, de kijker meenemen in hun dagelijks leven. Niet alleen hun turbulente verslavingsverleden komt aan bod, maar er wordt ook gekeken naar de toekomst. Door open en eerlijk te zijn over hun persoonlijke ervaringen, hopen ze binnen Horst aan de Maas het gesprek over dit onderwerp te openen. “Er wordt vaak weggekeken, maar dit is een onderwerp dat iedereen aangaat en dat we samen moeten aanpakken”, aldus Juul Geurts.
Het alcohol- en drugsgebruik binnen Horst aan de Maas ligt namelijk hoger dan de rest van Noord-Limburg, geeft Henk Verstappen, beleidsmedewerker Positieve Gezondheid en programmaleider ‘IN! Horst aan de Maas’, aan. “Dit gegeven was aanleiding om meer te doen aan bewustwording en preventie. Dan hebben we het niet alleen over landelijke campagnes, maar juist over lokale bewustwording vanuit ervaringen.” In 2019 ontstond het idee van een documentaire. De link met Juul werd snel gelegd, omdat hij al eens eerder contact had met de gemeente over dit onderwerp. “Ik heb drie jaar geleden een brief geschreven naar de gemeente waarin ik aangaf een stukje ervaringsdeskundigheid te hebben en dat ik in de verslavingszorg werk”, vertelt Juul. “Als ik daar ooit iets in zou kunnen bijdragen, moesten ze maar contact met me opnemen.”
Niet vanzelfsprekend
Vervolgens is er twee jaar lang, met een onderbreking in de coronaperiodes, de tijd genomen om de documentaire op te nemen. “Je wilt zoiets heel zorgvuldig en respectvol doen”, legt Henk uit. Dat kan Juul, die inmiddels tien jaar clean is, beamen. “Daardoor werd er een bepaalde basisveiligheid gecreëerd om dit soort thematiek te bespreken en dit echt te doorleven voor wat het is”, voegt hij toe. Want dat is wat er gebeurt in de documentaire. Juul geeft zichzelf volledig bloot en neemt de kijker mee in de alledaagse dingen, die niet zo vanzelfsprekend zijn voor iemand met verslavingsproblematiek. Er spelen namelijk ontelbare factoren een rol bij een verslaving. “De schaamte, de schuld, het lijden”, somt Juul op. Maar ook zit er een positieve noot in de documentaire; er wordt hoop en kracht gedeeld. “Voor mij is het allemaal soms nog heel dichtbij, maar het kan op momenten ook heel ver weg voelen”, legt hij uit. “Als ik met mijn dochters ben, voelt mijn verslavingsperiode als een heel ander leven. Herstel is heel bijzonder en dat proberen we in de documentaire te laten zien. Herstellen is niet iets wat je in een half jaar doet, je blijft dat je hele leven doen. Het is ontzettend moeilijk, maar tegelijkertijd zit er een enorme kracht in.”
Ervaring, kracht en hoop delen is iets dat Juul dan ook hoopt te bereiken bij mensen die te maken hebben met verslaving. Maar zijn rol in de documentaire heeft ook voor hemzelf een speciale betekenis. “Ik wil gewoon nooit meer terug naar waar ik vandaan kom”, legt hij emotioneel uit. “Met zo’n documentaire op mijn naam is de kans op terugval nog kleiner en de kans dat mijn kinderen opgroeien met een nuchtere vader groter. Dat op zichzelf was al reden genoeg om mee te werken aan deze documentaire.”
(H)erkenning
Het doel van de documentaire is dan ook het creëren van meer herkenning en erkenning voor de drugs- en alcoholproblematiek die speelt in Horst aan de Maas. “Het openen van het gesprek, en vanuit daar de basis creëren om een sociaalmaatschappelijk probleem samen aan te vliegen”, legt Juul uit. “Mensen hebben de neiging te stellen dat het een probleem van een individu is, maar juist bij verslavingsproblematiek zie je dat die sociaalmaatschappelijke component een enorm grote rol speelt.” Daarom is het volgens de heren van groot belang om het gesprek aan te gaan met iedereen. “Ook met de mensen die er in hun ogen niets mee te maken hebben”, stelt Henk.
Het drinken van alcohol wordt namelijk steeds meer genormaliseerd, legt hij uit. “Zien drinken, doet drinken. Mensen staan er niet bij stil op hoe veel plekken en hoe vaak er alcohol genuttigd wordt.” Ook wordt het probleem stelselmatig ontkend. “Mensen ontkennen dat er een probleem is en reageren gevoelig als er bijvoorbeeld wordt gesproken over het gebruik van alcohol op sportclubs of verenigingen. Het is een soort diepgewortelde cultuur”, zegt Juul. Een verslaafde, in herstel of niet, wordt op deze manier echter dagelijks geconfronteerd met zijn of haar ziekte. “In het verenigingsleven, op een kermis, met het uitgaan; het is er altijd en wordt steeds vaker gecombineerd met (hard)drugs. En als je niet drinkt en/of gebruikt, dan ben je vaak de uitzondering en wordt daar iets van gevonden. Alcohol en drugs worden dus stelselmatig gebruikt om verbinding te faciliteren, maar lijken - in Horst aan de Maas - juist steeds vaker tot verslaving, isolatie en vervreemding te leiden.”
Eenzaamheid
In herstel zijn kan dan ook erg eenzaam voelen, geeft Juul aan. Dit loopt als een soort rode draad door de documentaire. “In de documentaire wordt gerefereerd naar de isolatie als gevolg van gebruik, maar ook als gevolg van abstinentie. Het is best lastig als je als verslaafde al een tijd lang de verbinding met je omgeving mist, kiest voor herstel en vervolgens alsnog geconfronteerd wordt met een bepaalde eenzaamheid. Overal wordt gedronken en ook steeds vaker gebruikt.”
Een vraag die Juul zichzelf dan ook afstelt, is hoe en waar we in Horst aan de Maas verbinden zonder alcohol. “Ik ben dat nu zelf al tien jaar aan het proberen en dat lukt me aardig, maar ik heb nog geen plek gevonden waar ik denk: hier doen we gezellig zonder. Op dit gebied is er mijn inziens nog veel te winnen.”
‘wat gebruiken’
De documentaire kan dan ook helpen met het eerder zien van bepaalde problemen. “Zo kun je met elkaar spreken over en elkaar aanspreken op verschillende gedragingen”, legt Henk uit. “We hebben het alleen maar over herstelgroepen of het preventieve stuk aan de voorkant. Mensen die ‘wat gebruiken’ vinden we normaal, totdat ze uitvallen. Mensen die niet gebruiken vinden het zelfs moeilijker om erbij te horen. Dit willen we anders zien en daarom is het van zo’n groot belang om open een gesprek aan te gaan met elkaar. Dat is de eerste stap naar verandering.”
Aanpak
Horst aan de Maas heeft gekozen voor de implementatie van het Ijslands preventiemodel. Een beweging van de lange adem om meer te investeren in het gemakkelijker maken van gezonde keuzes. Deze beweging noemen we IN! Horst aan de Maas. Ondertussen blijft de gemeente samen met het netwerk investeren in zorg, herstel en regelgeving om alcohol en drugsgebruik te ontmoedigen, te stoppen. Voor informatie, kijk op www.inhorstaandemaas.nl
De documentaire ‘Hoe deal jij met drugs?’ wordt op de woensdagen 24 mei en 7 juni vertoond in ‘t Gasthoês in Horst. De documentaire is op beide data te zien om 19.00 uur en 20.30 uur. De toegang is gratis, maar aanmelden is verplicht en kan via de website van ‘t Gasthoês.
Tekst: Floor Velthuizen
